بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان در تشکیل بازارهاي محلی لبنیات

387 نشریە علمی پژوهشی مرتع سال دهم/ شمارة چهارم/ زمستان (387-397) 1395 بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان در تشکیل بازارهاي محلی لبنیات چکیده حمیدرضا سعیدي 5 4 3 * 1 گراغانی حسین آذرنیوند حسین ارزانی حامد رفیعی و حسن مهرابی تاریخ دریافت: 1394/11/5 - تاریخ تصویب: 1395/07/07 عشایر بهدلیل آنکه در پرورش دام از مکملهاي غذایی طبیعی استفاده کرده و از هورمونها و مواد شیمیایی مصنوعی به هیچ وجه استفاده نمیکنند. محصولات لبنی تولیدي آنها ارگانیک بوده که قابلیتهاي فراوانی براي تجاريشدن و عرضه در بازارهاي محلی دارند. در این راستا هدف از پژوهش حاضر بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر در تشکیل بازارهاي محلی لبنیات در استان کرمان میباشد. روش نمونهگیري مورد استفاده در این تحقیق بهصورت خوشهاي دو مرحلهاي است. در خوشه اول ایلات منتخب استخراج شده و در خوشه دوم روش کار بهصورت روش نمونهگیري تصادفی است که تعداد 366 پرسشنامه از عشایر پنج ایل مهم استان کرمان شامل ایلات سلیمانی مهنی کچمی جبالبارزي و آي ینهاي در سال 1394 جمعآوري شد. بهمنظور دستیابی به نتایج مورد نظر در این مطالعه از مدل لاجیت استفاده شده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که عشایر ایلات مختلف استان کرمان تمایل به دریافت حدود 600 ریال براي فروش یک لیتر محصول شیر در بازارهاي محلی عرضه محصولات لبنی دارند. همچنین نتایج حاصل از مدل لاجیت نشان داد که متغیرهاي تعداد دام سن وضعیت تا هل تحصیلات بعد خانوار میزان درآمد سالانه دامداري و میزان مخارج سالانه خانوارهاي ایلات منتخب نیز تا ثیر معنیداري بر تمایل به دریافت عشایر دارند. نتایج حاصل از این تحقیق مبین امکان تشکیل بازارهاي محلی با مشارکت خود عشایر میباشد و سیاستگذاري مناسب قیمتی براي محصولات ارگانیک در این نوع بازارها نتایج مناسبی در جهت افزایش منافع عشایر و بهبود مطلوبیت جامعه به همراه خواهد داشت. واژههاي کلیدي: مشارکت بازارهاي محلی ارگانیک عشایر استان کرمان. 1 - دانشجوي دکتري مرتعداري دانشگاه تهران ایران - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران *: نویسنده مسي ول: hazar@ut.ac.r - 3 استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران - 4 استادیار گروه اقتصاد کشاورزي دانشگاه تهران ایران - 5 استاد گروه اقتصاد کشاورزي دانشگاه باهنر کرمان ایران

388 بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان... مقدمه دانش سنتی تولید محصولات لبنی عشایر که حاصل دانش بومى آنهاست جزء میراث و سرمایه ملى میباشد و دست مایه جوامع محلى براى مشارکت آنان در فعالیتهاى اقتصادى و اجتماعى محسوب مىشود. این دانش قابلیت نقش و سود داشته کسب و شدن تجارى براى بالایى ویژهایى نسبت به بهبود رفاه اقتصادى و معیشتى مردم کوچنشین ایفا مىنمایند (8). دانش مذکور به دلیل رعایت ملاحضات زیست محیطى فاقد آثار زیان بار و مخرب است و بنابراین همسو و هماهنگ با مو لفههاى توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعى و محیط زیست مىباشد (11 و 15). تولیدات ناشى از دانش بومى به گونهاي تبلور نمودهاى اقتصادي- اجتماعی و فرهنگى عشایر بوده و ملاکى براى بومىسازى تکنولوژيهاى نوین میباشد (4). نظر به اینکه دانش بومى مردمان کوچنشین با بهرهگیرى خردمندانه و مسي ولانه از محیط از شیوههاى عقلانى تبعیت مىکند لذا عاملى براى خوداتکایى جوامع محلى است (6) که میتوان از این ظرفیت جهت تشکیل بازارهاي محلی براي بهبود وضعیت معیشتی عشایر بهره گرفت. بازار مفهومی است که در تاریخ اقتصادي و اجتماعی ایران جایگاه ویژهاي داشته است. بازار ویژگیها و کارکرد مخصوص به خود را دارد. بازار بر نوعى رقابت سالم مبتنى است به این معنى که عرضهکنندگان کالاها و خدمات در یک چهارچوب توسط که کلى ساختمان نظام عمومى اقتصادى کشور ترسیم شده است با نظارت و کنترل دو عامل درونى و بیرونى یعنى دولت و وجدان اخلاقى به رقابت مىپردازند. این رقابت با نوعى تعاون و همکارى نیز همراه است (18). مناطق عشایري کشور ما عمدتا تنوع اندکی در مشاغل و در نتیجه منابع درآمدي خود دارند. از اینرو ایجاد فعالیتهاي اقتصادي جنبی و تلفیقی در بهبود وضعیت ایلات مو ثر خواهد بود. بازارچههاي محلی میتواند پاسخی به این نیاز عشایر باشد (13). از این رو با شناخت پتانسیلهاي موجود در این نواحی میتوان با برنامهریزي مناسب و آیندهنگري و همچنین اولویتسنجی نیازهاي عشایر در جهت حل مساي ل و مشکلات آنان حرکت کرد. با توجه به ویژگیهاي بازارهاي محلی از جمله ایجاد تنوع شغلی نقش مکمل براي فعالیتهاي عشایر درآمد جنبی براي عشایر کاهش وابستگی به شهرها و ایجاد ارتباطات اقتصادي و اجتماعی بین ایلات بهنظر میرسد که این بازارهاي از در صورت تشکیل محلی یکی از عوامل رونق اقتصادي اجتماعی و توسعهي عشایري در ایران باشند. احمدي و همکاران (006) به بررسی بازارهاي محلی روستاهاي استان مازندران از دیدگاه خریداران و فروشندگان پرداختند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که بیش روستایی محلی بازارهاي در جنس و کالا نوع پانزده استان مازندران عرضه میشود و میانگین تقریبی درآمد ماهیانە فروشندگان از محل فروش کالا و جنس در این بازارها حدود 30 هزار تومان است. 90 درصد مراجعان علل خرید کالا از بازارهاي محلی را ارزانی کالا جور بودن اجناس نداشتن زندگی و کار محل به نزدیکی نقل و هزینە حمل تنوع کالا و اجناس و قیمت تقریبا مناسب آن در بازارهاي محلی نسبت به بازارهاي شهري و مغازههاي روستایی ذکر کردهاند. در مطالعه دیگري مطیعی لنگرودي (011) با بررسی عوامل مو ثر بر توسعه بازارهاي دورهاي محلی در گیلان بین در غیرمستقیم بیان نمود که که فروشندگان عوامل بر و مستقیم رضایت آنان اثر میگذارد شامل روابط شهر و روستا سنت هاي محلی بازاریابی روابط اجتماعی متغیرهاي خانوادگی و بالاخره مشخص مسیر تحلیل کمک با همچنین است. درآمد گردید که عوامل مستقیم و غیر مستقیم در بین خریداران که بر رضایت آنان اثر میگذارد شامل نظارت بر بازار کیفیت محصول اوقات فراغت بهداشت و کیفیت بازار میباشد. همچنین قربانی و همکاران (014) به بررسی تمایل به دریافت کشاورزان استان خراسان رضوي براي تولید خیار ارگانیک گلخانهاي در سال 1391 پرداختند. نتایج نشان داد که بیش از 80 درصد کشاورزان عقیده دارند که قیمت محصول ارگانیک باید حداقل 10 درصد بالاتر از قیمت محصول متعارف باشد. همچنین رابطه بین تمایل به دریافت براي تولید خیار ارگانیک گلخانهاي با سطح زیرکشت استفاده از ناظر کشاورزي بیمه محصول متوسط عملکرد کنونی خیار متعارف و اطلاعات راجع به بازار جهانی محصولات ارگانیک مثبت و معنیدار است. بازارهاي استفنسون دورهاي همکاران و محلی (007) کانالهاي تا کید با ارزش که دارند کشاورزان

389 نشریە علمی پژوهشی مرتع سال دهم/ شمارة چهارم/ زمستان 1395 هستند و نقش مهمی را از نظر اقتصادي تغذیهاي و 6 دقیقه تا 59 درجه و 9 دقیقه طول شرقی قرار گرفته اجتماعی دارند. گیل و سولار (006) تقسیم بندي بازار و تمایل به پرداخت براي محصولات ارگانیک را در اسپانیا در دو منطقه ناوارا و مادرید با روش مدل باینري لاجیت برآورد کردند. نتایج نشان میدهد که مصرفکنندگان نگران رژیم سالم و تخریب محیط زیست هستند و براي خرید مواد غذایی ارگانیک حاضر به پرداخت مبلغ اضافی بهدست آمده براي محصولات میباشند. تمایل به پرداخت 1 مختلف در ناوارا و مادرید به ترتیب: سبزیجات (%13 %1) سیبزمینی (%9 %9) غلات و حبوبات (%10 (%8 میوه %13) (%13 تخممرغ %10) (%11 مرغ %13) (%9 گوشتقرمز %14) (%11 میباشد. همانطور که مشاهده میشود تمایل به پرداخت مصرفکنندگان براي گوشت ارگانیک میوه و سبزیجات بالاتر است. همچنین وانلو و همکاران (011) براي اندازهگیري تمایل به پرداخت مصرف کنندگان براي مرغ ارگانیک از 3900 پرسشنامه و مدل لاجیت استفاده کردند. نتایج نشان میدهد که مصرفکنندگان حاضرند 34/8 درصد اضافهتر براي مرغ ارگانیک با برچسب ارگانیک معمولی و 103/5 درصد براي مرغ ارگانیک با برچسب ارگانیک وزارت کشاورزي بپردازند. براي همه نوع خریدار صدور گواهی نامه ارگانیک وزارت کشاورزي بیش از برچسب ارگانیک معمولی با ارزش بوده است. با توجه به آنچه بیان شد این پژوهش که در مناطق عشایري استان کرمان انجام شده است در نظر دارد به بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر در تشکیل بازارهاي محلی لبنیات (محصول شیر) بپردازد. مواد و روشها معرفی منطقه استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته و جمعیت این استان در سال 1390 و بر اساس اعلام مرکز آمار ایران برابر با 938988 نفر بوده است. این استان با مساحتی حدود 18/17 میلیون هکتار بین 5 درجه و 55 دقیقه تا 3 درجه 58 دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 1. Wllngness to Pay (WTP) است. از 18/17 میلیون هکتار مساحت استان حدود 16/ میلیون هکتار (حدود 90 درصد مساحت کل استان) را عرصه هاي منابع طبیعی تشکیل می دهد. از این میزان 6/3 میلیون هکتار بیابان و 8/6 میلیون هکتار مرتع و 1/3 میلیون هکتار آن جنگل میباشد (14). بهدلیل شرایط خاص اجتماعی اکولوژیکی و اقلیمی استان کرمان محل ییلاق و قشلاق ایلات مهمی میباشد. این عشایر عمدتا کوچرو بوده و عمده درآمد آنها از طریق دامداري حاصل میشود. ییلاق این ایلات مناطق مرکزي و شمالی استان کرمان (دلفارد جبالبارز رابر بافت اسفدقه ساردوي یه و سیرجان) و قشلاق آنها مناطق جنوبی استان کرمان (جیرفت کهنوج قلعهگنج رودبار جنوب عنبرآباد دوساري و بلوك) و شمال استان هرمزگان میباشد. روش مطالعه جامعه آماري این تحقیق بهرهبرداران ایلات منتخب استان کرمان شامل پنج ایل سلیمانی جبالبارزي مهنی کچمی و آي ینهاي میباشند. ایلات منتخب عمدتا کوچرو بوده و به سه شیوه مشاعی شورایی و افرازي از مراتع بهرهبرداري میکنند. روش نمونهگیري مورد استفاده در این تحقیق بصورت خوشهاي دو مرحلهاي است. در خوشه اول عشایر منتخب استخراج شده و در خوشه دوم روش کار بصورت روش نمونهگیري تصادفی است. تعداد کل بهرهبرداران ایلات منتخب مورد مطالعه 600 نفر بوده که از این بین با استفاده از فرمول کوکران () تعداد 366 نفر بهرهبردار بهعنوان نمونه انتخاب گردیده است. فرمول کوکران به شکل زیر است: N ( t n Nd. s ) ( t. s ) که در آن n حجم نمونه s انحراف معیار جامعه N حجم جامعه d دقت احتمالی مطلوب و t فاصله اعتماد است که در این مطالعه 1/96 در نظر گرفته شد. به منظور تعیین انحراف معیار جامعه مورد مطالعه و همچنین تعیین دقت احتمالی مطلوب تعداد 60 نمونه از جامعه آماري بصورت تصادفی انتخاب و پیشآزمون شد. انحراف معیار بدست آمده از این پیشآزمون 0/75 و بهمنظور افزایش

390 بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان... ln ( L k e lh o o d ) ln ( p ) ( x ) p ( z ) n 1 دقت در انتخاب تعداد نمونه دقت احتمالی مطلوب رقم (1) فوق 5 درصد در نظر گرفته شده است [d دقت احتمالی مطلوب و یا درصد خطا که معمولا بین 1 تا 10 درصد میباشد]. ابزار اندازهگیري پژوهش پرسشنامه و مصاحبە مستقیم با بهرهبرداران بوده است. اعتبار یا روایی سو الات پرسشنامه تحقیق از روش معتبرسازي محتوا و با مراجعه به کارشناسان و متخصصین مورد تا یید قرار گرفته است. در این تحقیق پس از جمعآوري آمار و اطلاعات با استفاده از آمارههاي توصیفی اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت براي تعیین عوامل مو ثر بر تمایل به دریافت عشایر منتخب استان کرمان جهت فروش محصول شیر ارگانیک در بازارهاي محلی از الگوي لاجیت استفاده شده است. در این پژوهش از بین محصولات لبنی عشایر استان کرمان شیر به دلیل اهمیت فراوان آن در اقتصاد عشایر به عنوان محصول نمونه انتخاب شده است. باتوجه به اینکه محصولات محلی و ارگانیک در عشایر بازار مشخص و سازمان یافتهاي ندارند لذا در این قسمت تمایل به تولیدکنندگان براي فروش شیر که یکی از دریافت مهمترین محصولات ارگانیک عشایر میباشد در بازار محصولات محلی سالم و ارگانیک در صورت تشکیل برآورد شده است. در ابتدا جهت برآورد تمایل به دریافت عشایر قیمت فروش محصول آنها به واسطه ها پرسیده شده (16000 ریال) و میزان افزایش درصد قیمت درخواستی نیز براي فروش محصول شیر از طریق پیش آزمون نظرسنجی شده است. در قسمت بعدي از طریق گرفتن مد درصد افزایش قیمت متوسطی که عشایر درخواست فروش محصول خود را دارند برآورد شده است (5 درصد) و در نهایت اختلاف قیمت فروش حال حاضر عشایر با افزایش درصد قیمت درخواستی آنها محاسبه و این درصد افزایش دو برابر و نصف شده و در نهایت سه مبلغ 18000 0000 و 4000 ریال بدست آمده است. براي محاسبهي میانگین WTA از یک رویکرد چندگانهي محدود که شامل جمع تابع چگالی احتمال تخمینزده شده میباشد استفاده شده است. لگاریتم تابع احتمال بهقرار زیر است: که p x و p z احتمالاتی هستند که فرد ام مبلغ X ریال را رد میکند و مبلغ Z ریال را میپذیرد و n تعداد پاسخدهندگان یا عشایر میباشد. براي راحتی محاسبه لگاریتم تابع احتمال فرض میشود تابع چگالی احتمال WTA به صورت لوجستیک توزیع شده است و بردار شرط مرتبه اول براي حداکثر کردن تابع احتمال در معادله زیر نمایش داده شده است که () بردار ضرایب میباشد. n ln( Lkelhood ) 1 P P ( x ) ( z ) 0 P P ( x ) ( z ) در نتیجه یک الگوي اقتصادسنجی که متغیر وابستهي آن صفر یا یک است مورد بحث خواهد بود. باتوجه به سادگی و قابل اعتماد بودن محاسبات در این مطالعه از مدل لاجیت همان گونه که در رابطهي شکل 1 دیده میشود استفاده شده است (9). 3 (3) و 1 P Pr(Yt 1) F(X ) 1 exp( X ) t. Wllngness to accept (WTA)

391 نشریە علمی پژوهشی مرتع سال دهم/ شمارة چهارم/ زمستان 1395 اگر توزیع احتمال تجمعی پیشنهاد را نیز نشان میدهد به صورت که احتمال پذیرش F (dp) شکل 1- الگوي مدل لاجیت تعریف گردد براي برآورد میانگین WTA (امید ریاضی تمایل به دریافت عشایر) در روشهاي استخراج انتگرال معین توزیع احتمال تجمعی محاسبه میشود. (4) به دریافت پس از برآورد مدل لاجیت مقدار انتظاري تمایل وسیلهي انتگرالگیري عددي در محدودهي صفر تا بالاترین مبلغ پیشنهادي بهصورت زیر محاسبه میشود (7 و 10): (5) که E(WTA) مقدار انتظاري تمایل به دریافت عشایر (WTA) جهت فروش محصول شیر در بازار محصولات محلی و ارگانیک متغیر Bd نمایندهي تمایل به دریافت عشایر در الگو و عرض از مبدا تعدیل شده است که به وسیلهي جملهي اجتماعی- اقتصادي به جملهي عرض از مبدا اصلی ) ) اضافه شده است. در برآورد مدل لاجیت پیشبینی آثار تغییر در متغیرهاي توضیحی بر احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادي توسط فرد ام اهمیت خاصی دارد. مقدار اثر نهایی (ME) بیانگر مقدار تغییر در احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادي به ازاي تغییر در یک واحد از هر متغیر توضیحی است و از رابطهي (6) نتیجه میشود: (6) که در آن توضیحی است. تجزیه و تحلیل دادهها نتایج حاصل β k پارامتر برآورد شده با پژوهش این از k استفاده امین متغیر نرم از افزارهاي SPSS 1 (جهت بررسی ویژگیهاي اجتماعی و اقتصادي پاسخگویان) Shazam 11 لاجیت) و Excel013 استخراج شد. نتایج هاي برآورد (براي (جهت برآورد انتگرال تابع عددي) همانگونه که در جدول (1) مشاهده میشود ویژگی- و اجتماعی اقتصادي پاسخگویان شامل سن بعد خانوار تعداد دام تجربه دامداري و درآمد حاصل از دامداري آورده شده است. بر این اساس بیشترین انحراف معیار مربوط به متغیرهاي مخارج سالانه خانوار و درآمد حاصل از دامداري و کمترین میزان انحراف معیار مربوط به سن پاسخگویان میباشد. P ME X Prob (y=1) k F(Xβ K )β K exp(-x β) (1 exp(-xβ) β k E(WTA) E ( WTA ) 0 n F ( du ) da 1 I p wta Max. BID 1 ( 1 exp{ ( 1 1 exp( X BID r t dx ) ) )} dbid r

39 بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان... که E(WTA) مقدار انتظاري تمایل به دریافت عشایر (WTA) جهت فروش محصول شیر در بازار محصولات محلی و ارگانیک متغیر Bd نمایندهي تمایل به دریافت عشایر در الگو و عرض از مبدا تعدیل شده است که به وسیلهي جملهي اجتماعی- اقتصادي به جملهي عرض از مبدا اصلی ) ) اضافه شده است. در برآورد مدل لاجیت پیشبینی آثار تغییر در متغیرهاي توضیحی بر احتمال متغیرها سن پاسخگویان (سال) بعد خانوار تعداد دام (واحد دامی) درآمد سالانه حاصل از دامداري (ده میلیون ریال) ما خذ: یافتههاي تحقیق به باتوجه عشایر کوچرو و میباشند. متغیرها وضعیت دامداري تحصیلات جدول نتایج جدول 1- ویژگیهاي اجتماعی و اقتصادي پاسخگویان حداقل 1 حداکثر 80 13 پذیرش مبلغ پیشنهادي توسط فرد ام اهمیت خاصی دارد. مقدار اثر نهایی (ME) بیانگر مقدار تغییر در احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادي به ازاي تغییر در یک واحد از هر متغیر توضیحی است و از رابطهي (6) نتیجه میشود: میانگین 51/43 7/9 انحراف معیار 1/16 /64 ضریب پراکنش 0/0 0/36 0/03 0/31 3/81 45 101/15 141 00 80 0 30 76 درصد پاسخگویان () 4 از لحاظ تحصیلات ما خذ: یافتههاي تحقیق محاسبه براي درصد دیگر عشایر نیمه کوچرو 31/7 درصد بهرهبرداران بیسواد بوده و تنها 1 درصد آنها تحصیلات دانشگاهی داشتند. جدول - توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت دامداري و تحصیلات طبقهبندي کوچرو نیمه کوچرو بیسواد ابتدایی راهنمایی یا متوسطه دیپلم کاردانی یا بالاتر تعداد 78 درصد 76 درصد تجمعی 76 100 31/7 57/4 78/ 88 100 4 31/7 5/7 0/8 9/8 1 88 116 94 76 36 44 WTA در پرسشنامه مبلغ سه پیشنهادي 18000 0000 و 4000 ریالی براي فروش محصول شیر در بازارچههاي محلی در نظر گرفته شد که 1 درصد پاسخگویان مبلغ پیشنهادي اول (0000 ریال) را نپذیرفتند اما آنها پیشنهاد بالاتر (4000 ریال) را پذیرفتند و این قیمت را براي محصول خود منطقی دانستند. همچنین 88 درصد پیشنهاد اول را پذیرفتند و هنگامی که پیشنهاد پایینتر (18000 ریال) به آنها اراي ه 47 شد درصد این پیشنهاد را نپذیرفتند و این مبلغ را براي محصول خود غیر منطقی قلمداد کردند (جدول 3).

393 نشریە علمی پژوهشی مرتع سال دهم/ شمارة چهارم/ زمستان 1395 جدول 3- درصد فراوانی موافقت یا مخالفت پاسخگویان نسبت به قیمتهاي پیشنهادي محصول شیر 4000 1 0 1 18000 41 47 88 نتایج قیمت پیشنهادي (ریال) موافق (درصد) مخالف (درصد) کل (درصد) ما خذ: یافتههاي تحقیق برآورد براي لاجیت مدل حاصل 0000 88 1 100 تمایل به دریافت محصول شیر عشایر استان کرمان در جدول شماره (4) آورده شده است. ضریب برآوردي متغیر پیشنهادي که متغیر توضیحی مهمترین به تمایل احتمال برآورد در دریافت عشایر است نشان دهنده آن میباشد که متغیر پیشنهاد در سطح یک درصد متغیر این کشش برآورد معنیدار است. همانطور که از پیداست نیز با افزایش یک درصدي مقدار پیشنهاد احتمال پذیرش آن توسط عشایر جهت فروش محصول شیر در بازارهاي محلی مناطق عشایري استان کرمان معادل 4/7 درصد افزایش مییابد. ضمن آنکه با توجه به اثر نهایی این متغیر با افزایش یک واحدي (هر ده ریال افزایش) قیمت پیشنهادي محصول شیر احتمال پذیرش مبلغ توسط عشایر معادل 0/0019 واحد بیشتر خواهد شد. متغیر تعداد دام نیز اثر مثبت و معنیداري بر احتمال پذیرش بهرهبرداران مراتع در سطح ده درصد دارد. این بدین معناست که دامداران با تعداد دام بیشتر احتمال پذیرششان 0/009 واحد بیشتر از کسانی است که تعداد دام کمتري دارند. همچنین متغیر سن اثر مثبت و معنیداري در سطح یک درصد بر احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي جهت فروش محصول شیر توسط عشایر در بازارهاي محلی دارد. نتایج در این قسمت نشان می دهد که افزایش سن در سال) (یک واحدي یک تولیدکنندگان منجر به افزایش 0/01 واحدي در احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي خواهد شد. متغیر بعدي وضعیت تا هل است که اثر منفی و معنیدار در سطح پنج درصد بر احتمال پذیرش به مبالغ پیشنهادي جهت عرضه شیر در بازارهاي محلی از سوي عشایر دارد. اثر نهایی این متغییر برابر با 0/6- می باشد. متغیر دیگري که در الگوي لاجیت عنوان تحصیلات یک عشایر توضیحی وارد متغیر میباشد. شده ضریب برآورد است شده سطح نشان میدهد رابطه مثبت و معنیداري (در سطح یک درصد) تحصیلات عشایر بین و احتمال پذیرش مبالغ پیشنهاد شده براي محصول شیر ارگانیک آنها وجود دارد. با توجه به اثر نهایی به دست آمده براي این متغیر با افزایش یک طبقه در تحصیل احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادي از سوي عشایر 0/1 واحد افزایش خواهد یافت. همچنین متغیر بعد خانوار یا تعداد افراد خانواده اثر مثبت و معنیداري در سطح ده درصد بر احتمال پذیرش عشایر دارد. مطابق اثر نهایی این متغیر عشایري که تعداد افراد خانواده بیشتري دارند احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي از سوي آنها 0/05 واحد بیشتر از کسانی است که تعداد افراد خانواده آنها کمتر میباشد. ضریب متغیر درآمد حاصل از دامداري از نظر آماري در سطح ده درصد معنیدار شده است و علامت منفی آن نیز نشان میدهد که با افزایش درآمد حاصل از دامداري کاهش احتمال مبالغ پذیرش پیشنهادي مییابد بهطوريکه با توجه به کشش به دست آمده براي این متغیر میتوان بیان کرد با افزایش یک درصدي در درآمد حاصل از دامداري عشایر احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي دیگر اگر درصد کاهش 1/8 معادل بیان به مییابد. متغیر درآمد حاصل از دامداري یک واحد افزایش یابد احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادي معادل 0/07 واحد کاهش مییابد. همچنین ضریب برآورد میزان مخارج خانوار در سطح پنج درصد معنیدار میباشد و علامت مثبت ضریب نشان میدهد که با افزایش مخارج خانواده احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي از سوي آنها افزایش مییابد. با توجه به کشش به دست آمده براي این متغیر کرد بیان میتوان خانوارهاي عشایري درصدي یک افزایش با در مخارج احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي معادل 0/3 درصد افزایش مییابد. به بیان دیگر اگر متغیر مخارج خانوار دامداران پذیرش مییابد. مبلغ پیشنهادي واحد یک معادل افزایش 0/014 یابد واحد احتمال افزایش

394 بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان... مشخص لاجیت الگوي برآورد در که گونه همان است بیشترین اثر را بر احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادي متغیر تعداد دام (با کشش 1/17 درصدي) خواهد داشت و کمترین اثر را بر احتمال پذیرش این مبالغ مربوط به متغیر میزان درآمد سالانه دامداري 1/8- معادل کششی (با درصدي) دارا میباشد. درصد صحت پیشبینی صحیح در مدل نشاندهندة آن است که مدل برآوردي توانسته است درصد قابل قبولی از مقادیر وابسته را با توجه به متغیرهاي توضیحی پیشبینی نماید. به عبارتی حدود ضریب ثابت پیشنهاد (ده ریال) ایل جبالبارزي ایل مهنی ایل کچمی ایل آي ینهاي تعداد دام (واحد دامی) وضعیت دامداري سن (سال) وضعیت تاهل تحصیلات متغیرها بعد خانوار میزان درآمد سالانه دامداري (ده میلیون ریال) مخارج سالانه خانوار (ده میلیون ریال) ما خذ: یافتههاي تحقیق *** ** و * به ترتیب درصد 79 جدول 4- نتایج برآورد الگوي لاجیت ضرایب برآورد پاسخگویان تمایل به دریافت پیشبینی شده بله یا خیر را با اراي ه نسبتی کاملا مناسب با اطلاعات به درستی اختصاص دادهاند. همچنین آمارههاي Estrella Maddala و Mcfadden و آماره حداکثر درستنمایی (LR) نیز مو ید معنیداري مناسب الگوي برآوردي است و سطح معنیداري L.R در سطح یک درصد میباشد. آماره t -7/8596-6/6 *** مقادیر کشش -5/4 اثر نهایی - 0/0019-0/14-0/177-0/091-0/064 0/009-0/008 0/01-0/607 0/17 0/05-0/07 0/014 4/79-0/039-0/036-0/07-0/013 1/178-0/0079 0/78-0/753 0/379 0/31-1/85 0/307 Lkelhood Rato Statstc (L.R. Statstc) = 15 / 80 Probablty (L.R Statstc) = 0 / 000 Percentage of Rght Predcton = 0 / 79 Mcfadden R-Square = 0 / 83 Maddala R-Square = 0 / 9 Esterella R-Square = 0 / 33 10/19-1/846-1/905-1/0957-0/705 1/7578-0/1548 3/348 -/193 4/5745 1/8668-1/8157 /169 0/01 *** -0/868 * -1/096 * -0/566-0/401 0/0574 * -0/051 0/074 *** -3/754 ** 0/79 *** 0/158 * -0/449 * 0/088 ** معنیداري در سطوح یک پنج و ده درصد پس از برآورد مدل لاجیت مقدار انتظاري متوسط تمایل به دریافت عشایر در صورت فروش محصول شیر به مصرفکننده با استفاده از انتگرالگیري عددي در محدودة صفر تا پیشنهاد ماکزیمم (4000 ریال) محاسبه گردید و در نهایت مشخص شد که تولیدکنندگان حاضرند با متوسط 600 ریال براي هر کیلوگرم محصول خود را به طور مستقیم به مصرفکننده در بازارهاي محلی بفروشند. این مبلغ (600 ریال) حدود 33 درصد بیش از قیمت فروش کنونی عشایر به خرده فروشان و واسطهها بوده و حدود 9 درصد کمتر از قیمت فروش این محصول به مصرفکنندگان در بازار میباشد. بنابراین بهنظر میرسد این قیمت هم براي تولیدکننده و هم براي مصرف کننده مطلوب میباشد. بحث و نتیجهگیري در سالهاي اخیر بهویژه بین کشورهاي توسعه یافته از محصولات سالم و ارگانیک استقبال مناسبی صورت گرفته است. بنابراین با پرداختن به توجیه ضرورت

395 نشریە علمی پژوهشی مرتع سال دهم/ شمارة چهارم/ زمستان 1395 ایجاد بازار محصولات سالم و ارگانیک در کشور و تشریح براي اقشار آن فواید مختلف انجام برنامههاي جامعه و ترویجی براي تولیدکنندگان این محصولات خصوصا عشایر میتوان سالم و زیرساختهاي را ارگانیک تولیدکنندگان بنا نهاد. تشکیل و توسعه در بازار محصولات کشور با مشارکت خود نتایج برآورد مدل لاجیت و انتگرالگیري عددي در محدودة صفر تا پیشنهاد ماکزیمم نشان داد که متوسط تمایل به دریافت عشایر براي محصول شیر معادل 600 ریال میباشد. در این مطالعه ضریب برآورد شده سن افراد در الگوي لاجیت به صورت مثبت و معنیدار (در سطح یک درصد) بوده است. این نتیجه بیان می کند با افزایش سن مبالغ پذیرش احتمال افراد افزایش خواهد پیشنهادي یافت. این رابطه مثبت نشان می دهد: افراد با تجربه ارزش بیشتري براي کالاي خود قاي ل بوده و آگاهی بیشتري نسبت به محصول خود داشته و بنابراین خواستار قیمت بیشتري براي محصول خود می باشند. با توجه به نتایج متغیر پژوهش این احتمال تمایل بر هم تحصیلات به دریافت عشایر مو ثر است. نتایج ضریب برآورد شده حاصل از الگوي لاجیت در زمینه سطح تحصیلات عشایر نیز نشان میدهد رابطه مثبت و معنیداري (در سطح یک درصد) تحصیلات عشایر بین و احتمال پذیرش مبالغ پیشنهاد شده وجود دارد. عشایر تحصیل کرده آگاهی بیشتري از ارزش غذایی اقتصادي و تجاري محصولات ارگانیک خود طلب خود تولیدات براي را بالاتري قیمت و داشته میکنند. بنابراین توسعه تحصیلات عمومی بهویژه در بین جوامع عشایري منجر به افزایش آگاهی افراد و به دنبال آن مشارکت بیشتر آنها در عرضه محصولات ارگانیک در بازارهاي محلی خواهد شد. این بخش از مطالعه با تحقیقات میرلطفی و پهلوان (013) و قربانی و همکاران (014) که بیان میدارند سطح تحصیلات تولیدکنندگان بر روي احتمال پذیرش قیمتهاي پیشنهادي جهت عرضه محصولات ارگانیک در بازار تا ثیرگذار است مطابقت دارد. با توجه به رابطه مثبت و معنیدار تعداد افراد خانواده با احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادي میتوان این نتیجه را گرفت که عشایري که داراي خانواده پرجمعیت هستند به هزینههاي بودن بالا دلیل زندگی تمایل دارند محصول خود را در بازار با مبلغ بیشتري عرضه کنند. درآمد حاصل از دامداري نیز به شده وارد لاجیت عنوان تا ثیر تا یک آن متغیر بر مستقل احتمال در الگوي مبالغ پذیرش پیشنهاد شده به منظور عرضه محصول شیر عشایر مورد بررسی قرار گیرد. نتایج برآورد نشان داد که این متغیر منفی رابطه و معنیداري احتمال با مبالغ پذیرش پیشنهادي دارد. عشایري که درآمد بیشتري دارند به دنبال مشارکت بیشتر در تشکیل بازارهاي محلی بوده تا بتوانند محصول بیشتري تولید نموده و با قیمت منطقی در بازارهاي محلی به فروش برسانند. اگرچه با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش با افزایش مخارج خانوارهاي عشایري آنها براي فروش محصول شیر خود تقاضاي قیمت بالاتري را در بازارهاي محلی عرضه این محصولات دارند. ضریب برآورد میزان مخارج خانوارهاي عشایري در سطح پنج درصد معنیدار میباشد. این امر مبین این موضوع است که درآمدهاي کنونی خانوارهاي عشایري ناکافی بوده و آنها اعتقاد دارند که محصولات آنها باید با قیمت بالاتري در بازار به فروش برسد تا سود کافی براي جبران مخارج خود داشته باشند. نهایت میتوان گفت که در محلی بازارهاي ایجاد محصولات ارگانیک عشایر بر مبناي تمایل به دریافت آنها و رسمی نمودن این بازارها در آینده علاوه بر اینکه باعث عرضه این محصولات سالم و ارگانیک به مصرف کنندگان خواهد شد منجر به بهبود شرایط اقتصادي و معیشتی عشایر نیز میشود. حمایت دولت از دامداران پیشرو در تولید محصولات براي ترویجی ارگانیک از استفاده اطلاع ظرفیت رسانی هاي و موجود فعالیت در هاي کشور میتواند منجر به تولید بیشتر محصولات ارگانیک و در نتیجه افزایش سلامت عمومی شود. در این بخش با توجه به نتایج حاصل از تحقیق پیشنهاداتی به شرح سازوکارهاي مشاورهاي بازارهاي زیر و محصولات محلی و ارایه آموزشی میشود: در ارگانیک -1 خصوص بر علاوه ایجاد شرایط ایجاد انگیزههاي تمایل به تولید به دریافت قیمتهاي بالاتر از محصول قیمت توسط عشایر متعارف منجر میشود. - اعطاي تسهیلات و مشوقها به عشایر میتواند به ارتقاي انگیزههاي تولید آنها کمک نماید. 3- اصولا در صورت

396 بررسی مو لفههاي اقتصادي- اجتماعی مو ثر بر مشارکت عشایر استان کرمان... تولید محصولات ارگانیک میزان عملکرد تولید محصولات که توجیه کننده یافت خواهد کاهش قیمت افزایش میباشد این امر باید با فرهنگسازي و آگاهی عمومی همراه بوده تا استقبال بیشتري از این محصولات در بازارهاي محلی صورت گرفته و در نتیجه انگیزه و تمایل بهرهبرداران براي مشارکت در تشکیل این گونه بازارها بیشتر شود. References 1. Ahmad, Gh.r., M. Sharf & Sh. Norouz, 006. Assessment of rural local market n Mazandaran provnce from the perspectve of buyers and sellers. Journal of Rural and Development, 9 (34): 105-15. (In Persan). Cochran, W.G., 1977. Samplng technques. 3nd edton Whley and Sons, USA, 48p. 3. Ghorban, M., A. Koochak, M. Rajabzadeh & H. Mansour, 014. Evaluaton of WTA farmers n Khorasan Razav provnce for the producton of organc greenhouse Cucumbers. Journal of Agrcultural Economcs and Development, 8 (): 156-149. (In Persan) 4. Ghorban, M., H. Azarnvand, A.A. Mehrab, H. Nayeb & K. Seeland, 013. The Role of Indgenous Ecologcal Knowledge n Managng Rangelands Sustanably n Northern Iran. Ecology and Socety Journal, 18(): 1-15. 5. Gl, M. & F. Soler, 006. Knowledge and wllngness to pay for organc food n Span: Evdence from expermental auctons. Journal of Food Economcs-Acta Agrculture Scand C; 3: 109 14. 6. Golzar, A & S.M. Mrdamad, 010. Indgenous knowledge n a practcal approach to sustanable development, Journal of Agrculture and Natural Resources, 8 (30): 8-3. (In Persan) 7. Hanemann, W.M., 1994. Valung the envronment through contngent valuaton. Journal of Economc Perspectves, 8: 19-43. 8. Hedary, Gh. & H.R. Saeed Goraghan, 015. Investgaton of the ndgenous knowledge expert of sem nomads n northern Alborz (Case study: Southern slopes of Damavand Mountan Summer Rangelands). Iranan Journal of Range and Desert Research, (): 319-39. (In Persan) 9. Judge, G., C. Hll, W. Grffths, T. Lee, & H. Lutkepol. 1988. Introducton to the theory and practce of econometrcs. New York: Wley. 10. Lee C., S. Han, 00. Estmatng the use and preservaton value of natonal parks toursm resources usng a contngent valuaton method. Journal of Toursm management, 3: 531-540. 11. Mrlotf, M.R. & A.R. Pahlevan, 013. Evaluaton of factors affectng the atttude farmers n organc farmng, Case Study Helmand cty. 4 th Conferences of Geography student, Tehran. 1. Motee Langeroud, S.H., M. Ghadr Maoum, M.R. Rezvan & A. Azm, 011. Evaluaton of the factors affectng the development of perod local markets n Glan provnce. Journal of New Approaches n Human Geography, 3 (4): 13-1. (In Persan) 13. Motee Langeroud, S.H., M. Ghadr Maoum, M.R. Rezvan & A. Azm, 011. The role of local markets n soco-economc development of rural n the provnce of Glan. Geopoltcal landscape (human studes), 6 (15): 138-154. (In Persan) 14. Organzng the strategc plan of Kerman nomads., 01. Management nomads of and Kerman provnce, 144 p. 15. Salarvand, Z. & B. Khosravpour, 013. The mpact ndgenous knowledge of rural women on sustanable rural development. Journal of Agrculture and Sustanable Development, 48: 8-17. (In Persan) 16. Stephenson. G, Lev., Larry, & L. Brewer, 007. Understandng the Lnk between Farmers Market Sze and Management Organzaton, Oregan State, Garry Stephenson, Larry Lev, and Lnda Brewer Specal Report. 17. Van Loo, V. Caputo, M. Nayga Jr, Meullent & C. Rcke, 011. Consumers wllngness-to-pay for organc chcken breast: Evdence for Choce Experment. Food Qualty and preference, : 603-613. 18. Zeranezhad, M., 00. Reflectng on the characterstcs of the market n vew Islam and Muslm hstory. Journal of Economc Research, 1(5): 1-1. (In Persan)